Kenevir’e Global Ve Türkiye’den Kapsamlı Bakışıyla Mucizenin Tüm Yönleriyle Analizi
Kenevir, insanlık tarihi boyunca hem ekonomik hem de kültürel açıdan önemli bir bitki olmuştur. Günümüzde ise küresel ölçekte endüstriyel, tıbbi ve çevresel alanlarda devrim yaratacak potansiyeliyle ön plana çıkmaktadır. Bu makalede, kenevirin dünya genelindeki üretim, kullanım, Ar-Ge ve pazar dinamikleri ile Türkiye’deki mevcut durum, potansiyel ve stratejik öneriler detaylı şekilde ele alınacaktır.
Global Kenevir Üretimi Ve Pazar Dinamikleri
Dünya genelinde kenevir ekim alanı yaklaşık 255.000 hektar olup, tohum üretimi 250.000 ton civarındadır. Kenevir lobileri, sivil toplum kuruluşları (STK) ve hükümet işbirlikleriyle başta ABD olmak üzere Kanada, Çin, Almanya, İsrail, Hollanda, Fransa, Avustralya gibi ülkelerde üretim sahaları hızla genişlemektedir.
ABD: 2018’den itibaren kenevir ekim alanlarını %150 artıran ABD, 38 eyalette kenevir ekimini serbest bırakmıştır. 150’den fazla sivil toplum kuruluşu ve yeni lobilerle biyozid, biyokütle, biyo-polimer, CBD yağı, kozmetik ve tekstil ürünleri gibi alanlarda Ar-Ge çalışmaları sürmektedir. Tarım alanlarının %6’sına kenevir ekerek ülkenin elektrik ihtiyacını karşılamayı ve biyo-dizel üretimiyle taşıtların petrol giderlerini azaltmayı hedeflemektedir. 2013’te 581 milyon dolar olan üretim cirosunun 2025’te 121 milyar dolara ulaşması beklenmektedir.
İsrail: Tıbbi kenevirde dünya lideri olan İsrail, sağlık bakanlığından aldığı onayla özel seralarda yılda dört kez ürün alarak kanser, MS, ALS ve depresyon gibi hastalıkların tedavisinde kullanılacak ilaçlar geliştirmektedir. 10 yıl içinde 100 milyar dolarlık bir pazar yönetmeyi hedeflemektedir.
Kanada: 100.000 hektar kenevir ekimi yapan Kanada, CBD yağı ve tıbbi kenevir alanında yasal düzenlemeler yapmış, gıda sektöründe hamburger, pizza ve ekmek gibi ürünlerde kullanım için endüstriler kurmuştur. 25 milyar dolarlık pazar hedefiyle sosyal medya ve STK’ların etkisiyle stratejilerini revize etmektedir.
Avustralya: Hemp food üretimleri hızla yaygınlaşmakta, 2023’te 1 milyar dolar civarında beklenen hasılatın 2025’te endüstriyel ürünlerle birlikte 55 milyar dolara ulaşması öngörülmektedir.
Hollanda: Kenevir ekim ve üretimini %200 artıran Hollanda, Romanya’da laboratuvar ve işleme tesisleri kurmuş, kenevir türlerinin gen kodları üzerinde Ar-Ge çalışmalarını sürdürmektedir.
Almanya: Tıbbi kenevir talebine yetişemeyen Almanya, AB fonlarıyla komşu ülkelerde ekim yaptırmakta, CBD’li ilaçların önünü açmaktadır. Romanya, Bulgaristan ve Yunanistan’da büyük ekim alanları oluşturulmuş, otomobil sektöründe kenevir bazlı ürünler kullanılmaya başlanmıştır. Almanya, tıbbi kenevirden 50 milyar Euro’luk bir endüstri beklemektedir.
Avusturya ve Fransa: Avusturya ekim alanlarını artırmış, Almanya’ya kenevir çiçeği satmaktadır. Fransa’da 30.000 dönüm kenevir ekimi yapılmakta, pazar büyüklüğü 2 milyar dolar civarındadır. Yemek, inşaat ve selüloz alanlarında araştırmalar devam etmektedir.
Türkiye’de Kenevirin Tarihi Ve Mevcut Durumu
Türkiye’de kenevir üretimi 1990 yılında serbest bırakılmıştır. Ancak bürokrasi, algı yönetimi ve mevzuat eksiklikleri nedeniyle gelişim yavaş olmuştur. 2016 yılında 29842 sayılı “Kenevir Yönetmeliği” ile kontrollü ekim 21 ilde serbest bırakılmıştır.
Tohum ve Üretim Artışı: Yerli tohum üretimi 260 kg iken, 8 yılda 5500 ton tohum rezervine ve 9500 dekar alanda üretime ulaşılmıştır. Sivil inisiyatifler ve enstitü girişimleriyle üretim 6 yıl içinde 20.000 kat artmıştır.
Eğitim ve Kooperatifler: Kastamonu, Samsun, Tokat, Amasya, İzmir, Burdur, Uşak, Rize gibi illerde 120’den fazla konferans, yüzlerce canlı yayın ve üniversite-çiftçi işbirlikleri yapılmıştır. Kadın kooperatifleri tekstil başta olmak üzere sanayileşme sürecini başlatmıştır.
2030 Hedefleri: 1 milyon ton milli tohum rezervi ve tüm sektörlerde endüstriyel Ar-Ge tamamlanması planlanmaktadır. 100 milyar dolarlık ölçek ekonomisi potansiyeli öngörülmektedir.
Tarım Alanları ve Ekonomik Katkı: Türkiye’nin ekilebilir tarım alanı 237.450 km² olup, tarım alanlarının %15’ine kenevir ekilmesi durumunda ülkenin ısınma, aydınlanma ve petrol döviz giderlerinin karşılanabileceği hesaplanmaktadır. 2023 cari açığı 48-52 milyar dolar, 2024’te ise 60 milyar dolar olarak tahmin edilmektedir.
Kenevirin Endüstriyel Ve Sağlık Açısından Önemi
Kenevirin her parçası değerlidir: lifi, tohumu, odunu, çiçeği, yaprağı ve kökü. Yağında bulunan yüksek Omega 3-6-9 oranı, keneviri dünyadaki tüm lif bitkileri arasında eşsiz kılar. CBD yağı, kanser tedavisi gibi sağlık alanlarında kullanıldığında milyarlarca dolarlık ilaç harcamalarının önüne geçebilir.
Kenevir, 8000 yıllık tarihiyle Türk kültüründe önemli bir yere sahiptir. 50.000’den fazla ürün çeşidiyle endüstriyel ve tıbbi alanlarda mucizevi bir bitkidir.
Türkiye İçin Stratejik Öneriler Ve Gelecek Vizyonu
Denetimli Endüstriyel Kenevir İstihsal Hamlesi: Milli ekonomi ve yerli mamul stratejisi kapsamında acilen başlatılmalıdır.
Fiziki Düzenlemeler: Ekim alanları ve dönemleri mevzuatı güncellenmeli, yeni kıstaslar ve kriterler belirlenmelidir.
Kamuoyu ve Eğitim: TV kanallarında endüstriyel ve tıbbi kenevir programları yapılmalı, sürdürülebilir eğitim ve kamu spotları hazırlanmalıdır.
Zihniyet Devrimi: Cumhurbaşkanı’nın da vurguladığı gibi, dünya kenevirden kazanırken Türkiye’nin de bu fırsatı değerlendirmesi gerekmektedir.
Sanayi ve Ar-Ge: Bio-polimer, ilaç, biyo-yakıt, inşaat ve petrokimya sektörlerinde kenevir bazlı ürünler geliştirilmelidir.
Coğrafi Genişleme: Trakya, Marmara, Karadeniz ve Akdeniz bölgeleri ekim alanlarına dahil edilmeli, yönetmelik buna göre revize edilmelidir.
Kenevirin Çevresel Ve Sosyal Faydalari
Kenevir toprağı bereketlendirir, hayvan yatakları ve barınakları kenevirden yapıldığında daha sağlıklı ve havadar ortam sağlar. Bu, damızlık hayvanların sağlığını artırır ve üretim artışına katkı sağlar.
Köylerin zenginleşmesini sağlayacak, toprakları temizleyerek çiftçiyi, kullanıcıyı, sanayiciyi ve doğayı destekleyen bir bitkidir. Masrafsız ekimi ve yüksek verimiyle ekonomik sürdürülebilirlik sunar.
Küresel Trendler Ve Jeostratejik Önem
AB ülkeleri, özellikle Rumeli bölgesinde alım garantili ekim yaptırmakta, Yunanistan’da 30.000, Bulgaristan’da 60.000’den 250.000 dekara çıkan planlı üretim yapılmaktadır. Romanya’da ise 200.000 dekarlık ekim alanı bulunmaktadır.
Türkiye’nin Trakya illeri (Tekirdağ, Kırklareli, Edirne, Çanakkale) toplam tarım alanı 21.416.186 dekardır. Marmara bölgesi, Menderes deltası illeri, Toros silsilesi, Karadeniz sahil illeri ve Akdeniz’in güneşi bol olan kuşakları ekim için ideal alanlardır ve yönetmeliğe dahil edilmelidir.
SONUÇ
Kenevir, ekonomik, çevresel ve sağlık alanlarında Türkiye’nin ve dünyanın geleceğinde kritik bir rol oynayacak mucizevi bir bitkidir. Doğru stratejiler, bilinçli yatırımlar ve güçlü işbirlikleriyle Türkiye, küresel liderlerden biri olabilir. Zaman kaybetmeden harekete geçmek, ülke ekonomisine ve doğaya büyük katkı sağlayacaktır.
Saygılarımla,
Dr. ERDEM ULAŞ
KENDİR ENSTİTÜSÜ BAŞKANI
Yazar
Okuyucularımız, kaynak gösterdikleri takdirde içerikleri izin almadan kullanabilirler. Aksi takdirde kanunen fikir hırsızlığına, Allah katında da kul hakkına girerler.
